Στην αίθουσα τελετών της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης έλαβε χώρα στις 12.12.2022 η βιβλιοπαρουσίαση του νέου μεταφρασμένου στα ελληνικά βιβλίου της Chiara Lubich (ιδρύτριας του Focolare Movimento) με τίτλο «Ένας Νέος Δρόμος – Η πνευματικότητα της ενότητας». Η ΠΑΕΑΚ ακολουθώντας το πρότυπο των διαχριστιανικών σχέσεων και την ποιμαντική γραμμή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις σχέσεις του με το Κίνημα των Φοκολάρι ενθάρρυνε την εν λόγω βιβλιοπαρουσίαση, καθώς προάγει την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των Χριστιανών και τον αμοιβαίο σεβασμό, θέτοντας εν των μέσω ημών την λυτρωτική παρουσία του Χριστού. Η Chiara αναμφισβήτητα υπήρξε μία σημαντική προσωπικότητα στο σύγχρονο οικουμενικό γίγνεσθαι, επιδιώκοντας να βρει απαντήσεις σε δύο βασικά ερωτήματα: α) Ποιο είναι το μέλλον του Χριστιανισμού και β) Πώς μπορούμε ως Χριστιανικές Εκκλησίες να εργαστούμε από κοινού προς την ενότητα ακολουθώντας τον Εγκαταλελειμμένο Ιησού. Στο ταξίδι αυτό η Lubich συνεργάστηκε με τον αοίδιμο Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, αναπτύσσοντας βαθιά πνευματικές σχέσεις με την Ορθόδοξη Ανατολή, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που η ίδια ενήργησε ως κομιστής έμπιστων επιστολών του Οικουμενικού Πατριάρχη προς τον Επίσκοπο Ρώμης Παύλο ΣΤ’.

«Ἡ Chiara Lubich ἀφῆκεν ἀνεξίτηλον ἀποτύπωμα εἰς τόν χῶρον τῆς χριστιανικῆς πνευματικότητος εἰς τήν ἐποχήν μας, μέ τήν προσωπικήν παρουσίαν καί μαρτυρίαν της, μέ τάς ἰδέας καί τά συγγράμματά της καί μέ τάς δράσεις της εἰς τήν πορείαν τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς καί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τήν ποθεινήν ἑνότητα. Κατώρθωσε νά ἐγγίσῃ τάς ψυχάς ἀναριθμήτων συγχρόνων μας, οἱ ὁποῖοι εἶδον, καί συνεχίζουν νά βλέπουν, εἰς τό πρόσωπόν της μίαν καθοδηγητικήν μορφήν πρός τήν πνευματικήν ζωήν, τήν ἔχουσαν κέντρον τήν βιωμένην ἀγάπην ὡς πεμπτουσίαν τοῦ χριστιανικοῦ ἤθους καί ὡς ἀπάντησιν εἰς τάς ὑπαρξιακάς ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου. Χαρακτηριστικόν γνώρισμα αὐτῆς τῆς πνευματικότητος εἶναι ἡ ἀδιάσπαστος ἑνότης τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεόν καί τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀδελφόν, δῶρον τῆς φιλανθρώπου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρός πάντας ἡμᾶς», αναφέρεται στο Πατριαρχικό Μήνυμα με το οποίο ξεκίνησε η όλη εκδήλωση και το οποίο ανέγνωσε ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη ο Μέγας Πρωτοσύγκελλος και Καθηγητής της ΠΑΕΑΚ Θεόδωρος Μεϊμάρης.

Στο πλαίσιο λοιπόν της βιβλιοπαρουσίασης συμμετείχαν πέντε ομιλητές, οι οποίοι κατάφεραν όχι μόνο να περιγράψουν τη δομή και το περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά και να παρουσιάσουν ο καθένας από την πλευρά του την πνευματικότητα, τις δράσεις και εν γένει το Κίνημα του Φοκολάρε. Συγκεκριμένα μίλησαν για το βιβλίο ο Πανοσιολογιώτατος Μέγας Πρωτοσύγκελλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Καθηγητής της ΠΑΕΑΚ Θεόδωρος Μεϊμάρης, ο Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ Δρ. Κωνσταντίνος Ζορμπάς, ενώ εκ μέρους του Κινήματος μίλησαν η Patrizia Taranto (από το Φοκολάρε της Αθήνας), ο Enno Dijkema και η Δρ. Sandra Ferreira Ribeiro εκπρόσωποι του Centro Uno (Ρώμη).

Χαιρετισμό απεύθυνε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ευγένιος, συνοδευόμενος από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνό, μιλώντας στο ακροατήριο με τρόπο καρδιακό, εξομολογητικό, τόνισε μεταξύ άλλων ότι κάθε προσπάθεια που συμβάλλει στην επικράτηση της εν Χριστώ ειρήνης και αγάπης πρέπει να ενισχύεται. Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη προαγωγής της διαχριστιανικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, ενθυμούμενος μάλιστα το γεγονός της επιστροφής της τιμίας κάρας του Αγίου Τίτου, κατά την περίοδο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου, όταν και παρέλαβε το ιερό λείψανο από τον Καρδινάλιο Augustino Bea. Τέλος συνεχάρη τους διοργανωτές, συντελεστές και συμμετέχοντες του εν λόγω γεγονότος.

Χαιρετισμό απεύθυνε ο Προεδρεύων της ΠΑΕΑΚ, Αν. Καθηγητής και Διευθυντής Ιερατικών Σπουδών κ. Εμμανουήλ Δουνδουλάκης, ο οποίος με λόγο ουσιαστικό μίλησε για την ανάγκη εξωστρέφειας και ανοίγματος της ΠΑΕΑΚ στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι, η οποία ακολουθώντας το παράδειγμα της Σεπτής Κορυφής καλείται να συνδράμει στο έργο του διαλόγου με τις άλλες Χριστιανικές παραδόσεις και Εκκλησίες με τρόπο ακαδημαϊκό, και με λόγο θεολογικό. Το αυτό τονίζεται εκ νέου στο Πατριαρχικό Μήνυμα με τους εξής λόγους: «Ὡς «Πατριαρχική» εἶναι, καί ὀφείλει νά τό ἀποδεικνύῃ ἐν τῇ πράξει, φορεύς ἀνοικτοσύνης, οἰκουμενικοῦ πνεύματος καί διαπολιτισμικοῦ διαλόγου. Αὕτη ἡ στάσις ὄχι μόνον δέν ἀντίκειται εἰς τήν ἀμετακίνητον προσήλωσιν εἰς τήν Παράδοσιν καί τάς παραδόσεις τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλά ἀποτελεῖ συνέπειαν καί προέκτασίν της. Τό ἴδιον καί ἡ ἀποτελεσματικότης τῆς χριστιανικῆς μαρτυρίας χάνεται, ὅταν αὐτή προσαρμόζηται εἰς κοσμικά πρότυπα καί σχήματα καί ὅταν ἐγκλωβίζηται εἰς ἐσωστρέφειαν καί ἄγονον κλειστότητα, δῆθεν διά νά διασωθῇ ἡ καθαρότης τῆς παραδεδομένης ἀληθείας». Επιπλέον, χαιρετισμό απέστειλε ο Ρωμαιοκαθολικός Επίσκοπος Σύρου, Θήρας και Κρήτης Πέτρος, ο Καθηγητής Piero Coda, Συμπρόεδρος της Οικουμενικής Καθέδρας Athenagoras – Chiara Lubich του Πανεπιστημίου Sophia και Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Θεολογικής Επιτροπής εκ μέρους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Τον συντονισμό της όλης εκδήλωσης είχε ο πρωτοπρεσβύτερος Αυγουστίνος Μπαϊραχτάρης Αν. Καθηγητής της ΠΑΕΑΚ και Διευθυντής Μουσικών Σπουδών, ενώ το όλο γεγονός πλαισίωσαν οι ελλογιμότατοι καθηγητές/τριες και φοιτητές/τριες της ΠΑΕΑΚ.

Συγκεκριμένα, ο Μέγας Πρωτοσύγκελλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Καθηγητής της ΠΑΕΑΚ Θεόδωρος Μεϊμάρης αναφέρθηκε στο Κίνημα αυτό λέγοντας ότι δημιουργήθηκε για το σύνολο της Εκκλησίας του Χριστού, ως ένα ίδρυμα που επικοινωνεί τη πνευματικότητα της αποδοχής, τη συμφιλίωση, την αγάπη, και την ενότητα, ένα κίνημα το οποίο ξεπέρασε τα όρια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς έχει εξαπλωθεί και στις υπόλοιπες Χριστιανικές Εκκλησίες, ενώ έχει αναπτύξει και σχέσεις διαλόγου και συνεργασίας με τις άλλες θρησκείες. Οι πρώτες επαφές είχαν ξεκινήσει επί πατριαρχίας Αθηναγόρα και αργότερα συνεχίσθηκαν και επί Οικουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου από το 1972 μέχρι το 1991. Ωστόσο, οι σχέσεις αυτές αναπτύχθηκαν και άνθισαν ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος είχε συναντήσει για πρώτη φορά την Chiara Lubich, όταν ήταν διάκονος, αλλά και αργότερα ως Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας και ως Γέρων Χαλκηδόνος.

Σε μία επιστολή του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος περιγράφει την Chiara Lubich μιλώντας για την ευγένειά της, για τη μεγάλη γνώση που είχε της Αγίας Γραφής, για την μεγάλη της εμπιστοσύνη προς την Εκκλησία, για την πλήρη και βαθιά κατανόηση που προκαλεί η διαίρεση μεταξύ των Εκκλησιών, για την αντίληψη που είχε ότι η ανθρώπινη αγάπη αποτελεί μία μορφή αντανάκλασης της θεϊκής αγάπης, για τη βαθειά της πίστης στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, και για την άποψή της ότι η θρησκευτική αποκλειστικότητα και ο εγωισμός οδηγούν τον άνθρωπο μακριά από τον Θεό.

Το Μάιο του 2021 έλαβε χώρα ένα διήμερο συνέδριο με θέμα “Pope Paul VI, Patriarch Athenagoras, Chiara Lubich: A Prophecy of Unity Between Sister Churches”, στο οποίο αναπτύχτηκαν ενδιαφέρουσες θέσεις. Η τελευταία κοινή τους πράξη ήταν το 5^Ο θερινό συνέδριο στη Χάλκη τον Ιούνιο του 2022, “Sustaining the Future of the Planet Together”.

Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε η Patrizia Taranto (Αθήνα) η οποία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι το Κίνημα αγκαλιάζει και αποδέχεται τον άλλον, ανεξάρτητα από το θρήσκευμά του, τα πιστεύω του, την πολιτική του ιδεολογία. Επικεντρώνεται στην Αγάπη, στην ενότητα, στην επιθυμία για διάλογο, στην αδερφοσύνη. Όλα αυτά τα στοιχεία της πνευματικότητάς του, αλλά και η προσωπική φιλία της Chiara με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα συνέβαλαν ώστε να γεννηθεί στην Αθήνα, το 1985, το γυναικείο τμήμα του Φοκολάρε. Επιπλέον, είπε συγκεκριμένα ότι στα ελληνικά, Φοκολάρε σημαίνει «εστία», μια λέξη που υπενθυμίζει το κυρίαρχο οικογενειακό πνεύμα, και αποτελεί το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του Κινήματος. Το Φοκολάρε απαρτίζεται από μια ομάδα αφιερωμένων μελών που ζουν από κοινού και είναι το κέντρο όλου του Κινήματος. Τα μέλη αυτά έχουν επιλέξει να προσφέρουν στον Θεό τη ζωή τους, εγκαταλείποντας πατέρα, μητέρα, οικογένεια, πατρίδα. Θέτουν έτσι τον εαυτό τους στην απόλυτη διάθεση του Κινήματος σε ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, εκεί όπου υπάρχει ανάγκη, για να συμβάλλουν στην πραγματοποίηση της προσευχής του Χριστού «Ώστε όλοι να είναι ένα».

Ιδίως, η ανακάλυψη της «νέας εντολής»,τις ενέπνευσε σε τέτοιο σημείο, ώστε η αμοιβαία αγάπη έγινε η συνήθειά τους, ο δικός τους τρόπος ύπαρξης,ο οποίος σταδιακάπροσέλκυσε πλήθος ανθρώπων κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης, μέχρι το σημείο να γεννηθεί γύρω τους μια κοινότητα:«Το Κίνημα των Φοκολάρι» ή Έργο της Παναγίας. Αυτό ήταν το αρχικό όνομα του Κινήματος. Με λόγια της Chiara, λοιπόν μπορούμε να ορίσουμε την Κοινότητα του Κινήματος, ως «ένα λαό γεννημένο από το Ευαγγέλιο, θεμελιωμένο στην ευαγγελική αγάπη».

Στη συνέχεια επόμενος ομιλητής ήταν ο Δρ. Κωνστνατινός Ζορμπάς, Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ, ο οποίος τόνισε ότι στο νέο βιβλίο της Chiara Lubich “Ο νέος δρόμος” δεν υπάρχουν αναφορές μονάχα γύρω από την ιστορία της πνευματικότητας στην Εκκλησίας, καθώς μέχρι σήμερα όλες οι μορφές πνευματικής ανάπτυξης επικεντρώνονται στην εξατομικευμένη ανακάλυψη του Θεού που συναρπάζει την ανθρώπινη καρδιά. Όμως η Chiara μιλά στο βιβλίο αυτό για μία νέα πορεία, για ένα νέο τρόπο, τη λεγόμενη «πνευματικότητα της κοινωνίας», όπως περιέγραψε σχετικά ο Πάπας Ρώμης Ιωάννης Παύλος ΙΙ.

Με άλλα λόγια αυτό σημαίνει μία πνευματικότητα που προέρχεται μέσα από την συλλογική ζωή, το μοίρασμα και την από κοινού ανάπτυξη μαζί με τον Θεό και εν τω Θεώ. Προώθησε λοιπόν όχι μία πνευματικότητα του ατόμου, αλλά του συνόλου, της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ενθαρρυντικά ιδιαίτερα για τον Χριστιανό και για τη μαρτυρία που καλείται να δώσει εντός της κοινωνίας στον 21^ο αιώνα και στη σχέση του με τον σύγχρονο άνθρωπο. Το Κίνημα του Φοκολάρε έχει ως σκοπό την ένωση μεταξύ των ανθρώπων και την αδελφοποίηση. Εξάλλου, η Lubich είναι ευρέως γνωστή για τον αγώνα της να κτίζει γέφυρες ειρήνης και να εργάζεται για την ενότητα μεταξύ ανθρώπων, γενεών, κοινωνικών τάξεων και θρησκευτικών παραδόσεων. Γι’ αυτό τον λόγο οικοδόμησε το κίνημά της πάνω στην προσευχή του Ιησού που είπε λίγο πριν πεθάνει «ίνα πάντες εν ώσιν».

Το ερώτημα λοιπόν είναι αν μπορεί εξίσου η Ορθόδοξη Εκκλησία στον 21^ο αιώνα να αναπτύξει μία ποιμαντική διδασκαλία κοινωνιολογικής προσέγγισης, η οποία όμως δεν θα παρουσιάζεται ως αντίβαρο στην πολιτική ή οικονομική συζήτηση μεταξύ των καπιταλιστών και των μαρξιστών. Έγινε φανερή η έλλειψη κοινωνικής προσέγγισης από τη μεριά της Εκκλησίας ειδικά αυτή την περίοδο, όπου η Εκκλησία δεν μπόρεσε να επηρεάσει τη συμπεριφορά Ορθοδόξων πολιτκών ηγετών και πιστών για θέματα που αφορούν τη θρησκεία στον δημόσιο χώρο, τη σχέση Εκκλησίας – Πολιτείας, τη διαφορά μεταξύ του ρατσισμού και της αγάπης προς την πατρίδα, όπως επίσης και για τη σχέση μεταξύ των επιστημών και της πίστης. Το κείμενο «ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ» και η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος (Κολυμπάρι 2016), προσπάθησαν με τόλμη και θεολογική γλώσσα να λάβουν θέση γύρω από τα θέματα αυτά.

Μετά μίλησε η Δρ. Sandra Ferreira Ribeiro, η οποία αναφέρθηκε εκτενώς στις σχέσεις μεταξύ της Chiara Lubich και του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα. Απέναντι στη σύγχρονη οικουμενική κατάσταση, η οποία μοιάζει ότι έχει παγιωθεί εμφανίστηκε η Chiara Lubich και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας ως «προφήτες» και νέες εκφράσεις στην οικουμένη. Η πρώτη συνάντηση μεταξύ των δύο έλαβε χώρα το 1967 και έκτοτε σε διάστημα πέντε ετών τον συνάντησε 25 φορές. Ήταν ο άνθρωπος που μεσολαβούσε μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ρωμαϊκής Αγίας Έδρας μεταφέροντας επιστολές και επίσημα γράμματα. «Είσαι η πνευματική μου κόρη, έχεις έναν πατέρα στην Ρώμη, τον Πάπα, και έναν δεύτερο πατέρα, πιο μεγάλο σε ηλικία», συνήθιζε να της λέει. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας πίστευε ότι το Κίνημα αυτό μπορούσε να βοηθήσει στον θεολογικό διάλογο με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που ξεκινούσε τη δεκαετία του ’60. Η σχέση τους ήταν σαν μία ψυχή εβρισκόμενη σε δύο Εκκλησίες.

Ο τελευταίος ομιλητής ήταν ο Enno Dijkema ο οποίος παρουσίασε την πνευματικότητα του Κινήματος αναπτύσσοντας τα εξής σημεία:

1. Πίστη στον Θεό, που είναι Αγάπη.
2. Εκπλήρωση της επιθυμίας Του ως απάντηση στην αγάπη αυτή.
3. Ανακάλυψη της επιθυμίας Του μέσα στον Λόγο του και εφαρμογή αυτού του ευαγγελικού λόγου.
4. Αγάπη προς τον πλησίον.
5. Αμοιβαία αγάπη ως νέα εντολή του Κυρίου.
6. Η Θεία Ευχαριστία είναι η πηγή που ενδυναμώνει την κοινότητα και την αγάπη τόσο προς τον Θεό, όσο και προς τον άνθρωπο.
7. Η Ενότητα ως αποτέλεσμα των παραπάνω στοιχείων.
8. Ο Εγκαταλελειμμένος Ιησούς επί του Σταυρού ως μέσον επίτευξης της ενότητας. Η Παναγία μας διδάσκει με το παράδειγμά της πώς να ζούμε.
9. Η Εκκλησία.
10. Το Άγιο Πνεύμα.
11. Ο Ιησούς εν τω μέσω ημών ως αποτέλεσμα της πνευματικότητας της κοινωνίας.